Lilian1975 schreef:Degene die afwijkt van een regel (alleen de dood eindigt het huwelijk) heeft de bewijslast om de uitzondering op regel aan te tonen.
Niet andersom!
Dat is dus niet waar!
Overigens vindt ik dat we het Nieuwe Testament niet moeten loskoppelen en er nu eigenlijk bij zouden moeten betrekken. Het staat niet los van deze teksten in het Oude Testament. We moeten het mijns inziens dus ook niet loskoppelen. Want dáár staat juist dat Jezus zegt dat het bij overspel voor de onschuldige geoorloofd is te scheiden. En als een huwelijk dan ontbonden wordt, dan is de onschuldige een alleengaande. Die heeft dan niet meer te maken met de schuldige partij die overspelig was. En ik lees nergens in de Bijbel dat die schuldloze partij dan niet meer zou mogen trouwen. Integendeel! Paulus schrijft dat het niet goed is als de mens alleen zij (1 Korinthe 7).
Mijns inziens wijk jij, samen met de heer Engelsma, af van een regel en moet jij dus met bewijslast komen! Als je het stuk van ds. Harinck op http://www.refoweb.nl, enkele pagina's terug, nog eens leest, daar doet hij het standpunt van de heer Engelsma volledig teniet. En zijn er behalve de heer Engelsma eigenlijk nog meer mensen die dit standpunt zo met verve verdedigen? Ik begrijp er werkelijk niks van. Het lijkt wel alsof ik tegen een muur oploop.
Besef alsjeblieft wel dat je vele mensen (familie, meelezers, ja misschien wel forummers!) hiermee in ernstige gewetensnood kunt brengen. Het is in de gereformeerde gezindte (met uitzondering misschien van (enkele gemeenten van) de Gereformeerde Gemeente in Nederland, zoals Tiberius beweerde) volledig goedgekeurd dat een schuldloos persoon na echtscheiding door overspel gewoon opnieuw mag trouwen. Dus hoe verklaar jij dan dat jouw standpunt in onze gezindte zo weinig wordt gesteund? Zou je daar eens antwoord op willen geven?
Als Paulus schrijft dat het niet goed is als de mens alleen zij betekent dat niets in deze discussie. Want dit zou dan net zo goed opgaan voor de schuldig gescheidene als de onschuldig gescheidene.
Ds. Harinck moet Ds. Egas zijn ?
Ipv het over "de heer Engelsma" te hebben horen we ds. Engelsma of professor Engelsma te gebruiken. Als we het tenminste over dezelfde persoon hebben.
Over de gewetensnood die je noemt: dat zal wel mee vallen. Ik ga er tenminste van uit dat die mensen zelf ook onderzocht hebben wat de verschillende standpunten zijn voordat ze een 2e huwelijk aangingen.
Waarom is Lilian's standpunt zo weinig gesteund? Omdat dit eeuwen geleden min of meer zo vastgelegd is en geen enkele kerk daar blijkbaar van af wil (of durft) te wijken. Dat is echter heel wat anders dan dat het boven alle twijfel verheven is. Jezus ging in Math 5 ook in tegen een praktijk die al 1500 jaar gehanteerd was.
Mijn excuses. Ik wist niet dat ds. Engelsma dominee was.
De bovenstaande link bewijst het tegendeel.
Ik trek me nu terug uit de discussie en zal, indien ik dat nodig acht, in het vervolg van deze discussie, als het gaat om wat hierover in het Nieuwe Testament beschreven staat en waarop de mening van ds. Engelsma gegrond zou zijn, weer reageren.
Mijn excuses. Ik wist niet dat ds. Engelsma dominee was.
De bovenstaande link bewijst het tegendeel.
Ik trek me nu terug uit de discussie en zal, indien ik dat nodig acht, in het vervolg van deze discussie, als het gaat om wat hierover in het Nieuwe Testament beschreven staat en waarop de mening van ds. Engelsma gegrond zou zijn, weer reageren.
Is goed. Wat bewijst bovenstaande link volgens jou ? Ik lees in het antwoord van ds. Harinck de meest gangbare uitleg over Mattheus 5 en Mattheus 19, maar ik kan niet zeggen dat hij andere meningen onkracht in zijn antwoord.
Lilian1975 schreef:Degene die afwijkt van een regel (alleen de dood eindigt het huwelijk) heeft de bewijslast om de uitzondering op regel aan te tonen.
Niet andersom!
Dat is dus niet waar!
Overigens vindt ik dat we het Nieuwe Testament niet moeten loskoppelen en er nu eigenlijk bij zouden moeten betrekken. Het staat niet los van deze teksten in het Oude Testament. We moeten het mijns inziens dus ook niet loskoppelen. Want dáár staat juist dat Jezus zegt dat het bij overspel voor de onschuldige geoorloofd is te scheiden. En als een huwelijk dan ontbonden wordt, dan is de onschuldige een alleengaande. Die heeft dan niet meer te maken met de schuldige partij die overspelig was. En ik lees nergens in de Bijbel dat die schuldloze partij dan niet meer zou mogen trouwen. Integendeel! Paulus schrijft dat het niet goed is als de mens alleen zij (1 Korinthe 7).
Mijns inziens wijk jij, samen met de heer Engelsma, af van een regel en moet jij dus met bewijslast komen! Als je het stuk van ds. Harinck op http://www.refoweb.nl, enkele pagina's terug, nog eens leest, daar doet hij het standpunt van de heer Engelsma volledig teniet. En zijn er behalve de heer Engelsma eigenlijk nog meer mensen die dit standpunt zo met verve verdedigen? Ik begrijp er werkelijk niks van. Het lijkt wel alsof ik tegen een muur oploop.
Besef alsjeblieft wel dat je vele mensen (familie, meelezers, ja misschien wel forummers!) hiermee in ernstige gewetensnood kunt brengen. Het is in de gereformeerde gezindte (met uitzondering misschien van (enkele gemeenten van) de Gereformeerde Gemeente in Nederland, zoals Tiberius beweerde) volledig goedgekeurd dat een schuldloos persoon na echtscheiding door overspel gewoon opnieuw mag trouwen. Dus hoe verklaar jij dan dat jouw standpunt in onze gezindte zo weinig wordt gesteund? Zou je daar eens antwoord op willen geven?
Als Paulus schrijft dat het niet goed is als de mens alleen zij betekent dat niets in deze discussie. Want dit zou dan net zo goed opgaan voor de schuldig gescheidene als de onschuldig gescheidene.
Ds. Harinck moet Ds. Egas zijn ?
Ipv het over "de heer Engelsma" te hebben horen we ds. Engelsma of professor Engelsma te gebruiken. Als we het tenminste over dezelfde persoon hebben.
Over de gewetensnood die je noemt: dat zal wel mee vallen. Ik ga er tenminste van uit dat die mensen zelf ook onderzocht hebben wat de verschillende standpunten zijn voordat ze een 2e huwelijk aangingen.
Waarom is Lilian's standpunt zo weinig gesteund? Omdat dit eeuwen geleden min of meer zo vastgelegd is en geen enkele kerk daar blijkbaar van af wil (of durft) te wijken. Dat is echter heel wat anders dan dat het boven alle twijfel verheven is. Jezus ging in Math 5 ook in tegen een praktijk die al 1500 jaar gehanteerd was.
Ja daarom ook dat de discipelen zo verbijstert waren. Als Jezus iets gezegd had,wat gangbaar was hadden ze niet zo geschokt gereageerd. Even daarvoor heeft de Heere Jezus gezegd dat Hij niet gekomen is om de Wet ( 10 geboden) te ontbinden. En daar staat juist im gij zult niet echtbreken, geen overspel doen. Enz.
Daarnaast is het als twee mensen trouwen doen ieder persoonlijk de belofte dat ze hun echtgenoot door God gegeven trouw zullen blijven tot de dood hen scheidt. Als dan de een ontrouw is ontslaat de ander niet van zijn of haar belofte voor God gedaan. Dat is wat anders als dat je in een huis blijft wonen als de ander erin blijft volharden. Maar maakt niet dat je van jouw kant ook de belofte moet of mag breken door met een ander te huwen.
Zoals God trouw bleef aan Zijn volk dat hoereerde met andere goden Hij ging geen nieuw verbond met een ander volk aan.
Wbt gewetensnood. Wanneer kerkleiding bewust voorhoudt aan de gemeenteleden dat hertrouwen bij het in leven zijn van de ander mag of mogelijk is. Hebben die wat uit te leggen. Door blindheid kan je ook tot bepaalde regeks komen. Maar als ogen geopend worden, moet daarnaar gehandeld worden. En hoeft als iemand tot de ontdekking komt dat hij of zij hierin niet naar de wil van God heeft gehandeld niet te doen of er geen vergeving is. De gewetensnood is terecht als je zelf willens en wetens die weg bewandelt hebt. En zelfs dan...
Maar de kerk draagt hierin wel een grote verantwoording m.i.
Lilian, Lilian, werkelijk waar, je beseft niet wat je nu schrijft. Ik hoop niet dat er mensen meelezen die dit aan den lijve ondervonden hebben (in hun familie). Ik word heel erg verdrietig van wat je nu allemaal durft te zeggen. Je praat zomaar in het wilde weg en er is van enige nuancering geen sprake. Wil je hiermee zeggen, dat als er mensen die de onschuldige partij zijn in een huwelijk, daardoor gescheiden zijn en vervolgens opnieuw getrouwd, dat tweede huwelijk dan maar moeten verbreken omdat ze 'niet trouw zouden zijn geweest' aan hun eerste echtgeno(o)t(e) die het huwelijksverbond al brak door overspel?
Als een schuldige overspel pleegt, is voor God het verbond al gebroken. En dan is de weg tot hertrouw mogelijk, omdat de schuldige moed- en vrijwillig door de echtscheiding het huwelijk heeft verbroken. Er staat nergens in de Bijbel dat de onschuldige nooit meer mag hertrouwen.
Als ik jouw was, zou ik de dominee, de consulent, de ouderling of de diaken van de gemeente eens om een een mening vragen wat hun hierover zeggen.
Ik weet heel goed wat ik schrijf. En helaas, heel helaas hebben wij hier ook mee te maken gehad in familie en vriendenkring.
Wbt het in het wilde weg praten. Nee hoor. We hebben hier uitgebreid met elkaar over gesproken, Weer gesproken , steeds aan de hand van de Schrift en gebed. En als ik het verkeerd zie hopp ik ook dat mijn ogen geopend zullen worden. En ook ik wilde er eerst niet aan. Maar in de loop van jaren is hier verandering in gekomen en ben ik eerder gesterkt in deze visie dan andersom. En ik moet zeggen, dat is knap ingewikkeld.
Weet je een heel ander voorbeeld. Toen Luther tot de ontdekking kwam wat genade werkelijk was. Heeft hij gelukkig zijn mond niet gehouden omdat hij misschien mensen priesters bisschoppen in gewetensnood zou bregen, terwijl die er heilig van overtuigt waren dat ze naar Gods wil handelden. Er daar waren echt godvrezende mensen bij hoor.
Hoezo? ( vb was alleen om het punt gewetensnood mag niet een reden zijn om bepaalde ideeën in stand te houden)
Maar als je bedoelt dat het niet genadig is als de onschuldige partij mag hertrouwen?
Dan was God niet genadig toen Hij geen verbond aanging met een ander volk terwijl het volk Israël bij voortduur hoereerde met andere goden.
Dan is God niet genadig voor Zijn kinderen die bij voortduur zondigen. Dag in dag, dag uit. En o zo vaak leven alsof bijv. de God Mammom of vul maar in, hun God is. Of hebben kinderen van God die neiging niet meer?
Jantje schreef:Lilian, Lilian, werkelijk waar, je beseft niet wat je nu schrijft. Ik hoop niet dat er mensen meelezen die dit aan den lijve ondervonden hebben (in hun familie). Ik word heel erg verdrietig van wat je nu allemaal durft te zeggen. Je praat zomaar in het wilde weg en er is van enige nuancering geen sprake. Wil je hiermee zeggen, dat als er mensen die de onschuldige partij zijn in een huwelijk, daardoor gescheiden zijn en vervolgens opnieuw getrouwd, dat tweede huwelijk dan maar moeten verbreken omdat ze 'niet trouw zouden zijn geweest' aan hun eerste echtgeno(o)t(e) die het huwelijksverbond al brak door overspel?
Als een schuldige overspel pleegt, is voor God het verbond al gebroken. En dan is de weg tot hertrouw mogelijk, omdat de schuldige moed- en vrijwillig door de echtscheiding het huwelijk heeft verbroken. Er staat nergens in de Bijbel dat de onschuldige nooit meer mag hertrouwen.
Als ik jouw was, zou ik de dominee, de consulent, de ouderling of de diaken van de gemeente eens om een een mening vragen wat hun hierover zeggen.
Een ambtsdrager vragen levert het officiele standpunt op van de kerk waartoe hij behoort. Lilian gaat trouwens af op de opinie van ds. Engelsma, een ambtsdrager in een behoudend gereformeerd kerkverband.
Hoewel ik Lilian niet volg in haar opvatting over verbreken van het huwelijksverbond, respecteer ik wel haar mening en hoe ze dat probeert te verdedigen hier.
Hertrouwen na echtscheiding geoorloofd? Een reactie op de opvattingen van ds. Engelsma
Het huwelijk: een instelling Gods
Direct nadat de Heere Adam en Eva geschapen had, is door Hem het huwelijk ingesteld. Genesis 2:18-24. De onverbrekelijkheid van het huwelijk wordt door de Heere uitgedrukt in de woorden: ‘Daarom zal de man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aankleven, en zij zullen tot één vlees zijn.’ (Gen. 2:24) Driemaal wordt deze tekst in het Nieuwe Testament herhaald in verband met het huwelijk zoals door God ingesteld. Tweemaal gebeurt dit door de Heere Jezus in Mattheüs 19:5 en Markus 10:7 en eenmaal door de apostel Paulus in Efeze 5:31.
In Efeze 5 gaat de apostel Paulus ook nader in op wat deze inzetting betekent voor man en vrouw. Daarbij wijst hij ook op de overeenkomst tussen het aardse huwelijk enerzijds en de betrekking tussen Christus en Zijn gemeente anderzijds. Deze overeenkomst stelt hij voor wat betreft het zijn van het hoofd: ‘Want de man is het hoofd der vrouw, gelijk ook Christus het Hoofd der gemeente is; en Hij is de Behouder des lichaams. Daarom, gelijk de gemeente Christus onderdanig is, alzo ook de vrouwen haar eigen mannen in alles. (Ef. 5:23, 24). Eveneens noemt de apostel als overeenkomst de liefde: ‘Gij mannen, hebt uw eigen vrouwen lief, gelijk ook Christus de gemeente liefgehad heeft en Zichzelven voor haar heeft overgegeven; opdat Hij haar heiligen zou, haar gereinigd hebbende met het bad des waters door het Woord; opdat Hij haar Zichzelven zou heerlijk voorstellen, een gemeente die geen vlek of rimpel heeft of iets dergelijks, maar dat zij zou heilig zijn en onberispelijk. Alzo zijn de mannen schuldig hun eigen vrouwen lief te hebben gelijk hun eigen lichamen. Die zijn eigen vrouw liefheeft, die heeft zichzelven lief. Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt het en onderhoudt het, gelijkerwijs ook de Heere de gemeente. Want wij zijn leden Zijns lichaams, van Zijn vlees en van Zijn benen.’
Wanneer wij dit lezen, mogen we wel zeggen dat het huwelijk een bijzonder heerlijke instelling van God is, niet alleen als inzetting voor dit aardse leven, maar ook als afschaduwing van Christus en de gemeente.
De gevolgen van de zonde voor het huwelijk
Door de zondeval is het huwelijk niet ongeschonden gebleven. In Genesis 3 lezen we reeds hoe Adam en Eva niet meer recht stonden tegenover elkaar: Eva nam haar man mee als metgezel in de zonde en Adam legde de schuld van zijn zonde bij Eva. De gevolgen van de zondeval zijn buitengewoon groot, helaas ook voor het huwelijk. Wel blijft de instelling van God staan en God eist in Zijn wet, de zedelijke wet zoals vastgelegd in de tien geboden, een ongeschonden mens en daarom ook een ongeschonden huwelijkstrouw. In het zevende gebod wordt dit bevestigd met de woorden: ‘Gij zult niet echtbreken’ (Ex. 20:14) of ‘Gij zult geen overspel doen’ (Deut. 5:18) (hetzelfde Hebreeuwse woord). Zoals voor alle geboden geldt, wordt met dit gebod niet alleen de grove zonde van echtbreuk verboden, maar bevat dit gebod ook een verbod van alle onkuisheid en een gebod om lichaam en ziel zuiver en heilig te bewaren (zie Heidelbergse Catechismus zondag 41, antwoord 108 en 109).
Hoewel deze eis van ongeschondenheid er is, moeten we erkennen dat de mens deze ongeschondenheid door de zondeval niet meer bezit en daarom voor God schuldig staat. Ook is het de werkelijkheid dat de zonden van onkuisheid die hier verboden worden, op allerlei wijzen gepleegd worden, zowel de neiging en lust als de uiterlijke volvoering, in vele vormen en gradaties.
Deze zonden gaan ook de (ware) christenen niet voorbij. Ook zij plegen niet alleen met gedachten, maar ook met woorden en werken zonden tegen het zevende gebod. Ook worden zij met deze zonden geconfronteerd door anderen.
Het onderwerp in deze bijdrage
In deze bijdrage gaan we specifiek op één vraagstelling in, namelijk deze: Wat zegt Gods Woord – we richten ons dan bijzonder op het Nieuwe Testament – over echtscheiding en een eventueel hertrouwen door de onschuldige partij? Met onschuldige partij bedoelen wij de partij die niet daadwerkelijk (met de daad) een echtbreuk pleegt, maar deze tegen zijn of haar wil ondergaat. Geheel onschuldig staat immers niemand. Het begrip ‘onschuldig’ moet dus beperkt worden tot het plegen van de daadwerkelijke echtbreuk. Andersom spreken we van de ‘schuldige’ partij als de partij die daadwerkelijk (met de daad) de echtbreuk pleegt.
Nadat we onderzocht hebben wat Gods Woord over echtbreuk zegt, zullen we vervolgens ingaan op de opvattingen van ds. Engelsma over dit onderwerp en deze toetsen aan de Heilige Schrift.
Welke vormen van echtbreuk noemt Gods Woord in het Nieuwe Testament?
De eerste vraag die beantwoord moet worden, is waar in het Nieuwe Testament over echtbreuk geschreven wordt en welke vormen van echtbreuk genoemd worden.
Wij kunnen in het Nieuwe Testament drie vormen van echtbreuk onderscheiden. Eén daarvan is ongeoorloofd, in de zin dat God de ontbinding van zulk een huwelijk verbiedt. De andere twee vormen van echtscheiding worden toegestaan voor de onschuldige partij, de partij die zelf de echtbreuk niet pleegt, maar noodgedwongen ondergaat. Daarbij blijft vanzelfsprekend overeind dat iedere echtbreuk voor de schuldige partij een zeer ernstige zonde is en ongeoorloofd.
(1) Verlating om allerlei oorzaak
De verlating om allerlei oorzaak wordt op diverse plaatsen in de Heilige Schrift genoemd. In het Nieuwe Testament wordt hiervan gesproken in Mattheüs 5:31-32, Mattheüs 19:3-9, Markus 10:2-12, Lukas 16:18 en 1 Kor. 7:10-11.
De term ‘allerlei oorzaak’ ontleen ik aan de vraag van de farizeeën in Mattheüs 19:3: Is het een mens geoorloofd zijn vrouw te verlaten om allerlei oorzaak? De Heere Jezus leert in zijn antwoord dat het antwoord beslist ontkennend is. De inzetting van het huwelijk laat dit niet toe. Ook leert de Heere Jezus dat de situatie voor hoererij of overspel anders is. Dat is een andere vorm van verlating of echtscheiding. De regels die de Heere Jezus vervolgens in deze passage geeft, gelden dan ook niet voor hoererij of overspel, maar wel voor het verlaten om ‘allerlei oorzaak’.
De Heere Jezus leert dus in de genoemde passages in Mattheüs en Markus dat deze vorm van scheiding of verlating niet alleen ongeoorloofd is, maar ook niet mag eindigen in een ontbinding van het huwelijk. Zowel de schuldige als de onschuldige partij mogen niet hertrouwen. Verzoening is de enige weg tot herstel. De Heere Jezus zegt dit in deze woorden:
Mattheüs 19:9: ‘Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaat, anders dan om hoererij, en een andere trouwt, die doet overspel; en die de verlatene trouwt, doet ook overspel.’
Mattheüs 5:32: ‘Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaten zal, anders dan uit oorzaak van hoererij, die maakt dat zij overspel doet; en zo wie de verlatene zal trouwen, die doet overspel.’
Markus 10:11, 12: ‘En Hij zeide tot hen: Zo wie zijn vrouw verlaat en een andere trouwt, die doet overspel tegen haar. En indien een vrouw haar man zal verlaten en met een ander trouwen, die doet overspel.’
Lukas 16:18: ‘Een iegelijk die zijn vrouw verlaat en een andere trouwt, die doet overspel; en een iegelijk die de verlatene van den man trouwt, die doet ook overspel.’
Hoewel in de genoemde teksten in Markus en Lukas de woorden ‘anders dan om hoererij’ ontbreken, zijn deze woorden wel van toepassing. Hier geldt het beginsel dat Schrift met Schrift vergeleken moet worden. De passage in Mattheüs is hier vollediger, en de woorden die we in Mattheüs vinden, zijn dan ook van toepassing in de parallelle plaatsen van Markus en Lukas.
De apostel Paulus herhaalt de inzetting van Christus over het scheiden om ‘allerlei oorzaak’ in 1 Korinthe 7:10, 11:
1 Korinthe 7:10, 11: ‘Doch den getrouwden gebied niet ik, maar de Heere, dat de vrouw van den man niet scheide; En indien zij ook scheidt, dat zij ongetrouwd blijve, of met den man verzoene; en dat de man de vrouw niet verlate.’
In al deze teksten uit Mattheüs, Markus, Lukas en 1 Korinthe is sprake van verlating of scheiding anders dan om hoererij en overspel. De partij die aan deze verlating of scheiding onschuldig is, wordt wel verlaten, maar zolang de weg tot verzoening nog openstaat en niet definitief door de schuldige partij afgesneden is, mag de onschuldige partij niet meewerken aan een formele echtscheiding. Hertrouwen is in dit geval evenmin mogelijk. Het huwelijk blijft in beginsel in stand, al is er noodgedwongen geen samenwoning meer mogelijk. De apostel Paulus benadrukt de onmogelijkheid voor de schuldige partij (wat ook een christen zijn kan), om dit geval te hertrouwen (1 Kor. 7:11). (Wat de situatie is voor de onschuldige partij wanneer sprake is van een hardnekkige verlating door de schuldige partij, zonder enige mogelijkheid van verzoening, valt buiten het bestek van deze bijdrage.)
De situatie van scheiding ‘om allerlei oorzaak’ wordt anders wanneer de verlater of de verlatene alsnog een nieuw huwelijk aangaat, of alsnog hoererij of overspel pleegt. In dat geval valt de situatie niet meer onder deze categorie, maar onder de volgende.
(2) Echtscheiding na hoererij of overspel
Zoals gezegd zondert de Heere Jezus één oorzaak uit in zijn antwoord aan de farizeeën in Mattheüs 19:9, namelijk ‘hoererij’. Dezelfde uitzondering wordt gemaakt in Mattheüs 5:32. In dit geval is dus niet sprake van verlating of scheiding om ‘allerlei oorzaak’; er is sprake van een specifieke categorie.
Omdat de Heere Jezus deze categorie specifiek uitzondert met de woorden ‘anders dan’ (het Griekse woord betekent ook letterlijk ‘anders dan’ of ‘behalve’), mag hetgeen gezegd wordt in de genoemde teksten niet op deze situatie worden overgebracht. Dat blijkt ook wanneer we Mattheüs 19:9 nog eens nader beschouwen:
Mattheüs 19:9: ‘Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaat, anders dan om hoererij, en een andere trouwt, die doet overspel; en die de verlatene trouwt, doet [ook] overspel.’
De woorden ‘anders dan om hoererij’ kunnen alleen gelden voor de gehele zin. Immers: ze gelden voor de reden van het verlaten. Het is een verlaten niet om hoererij (maar om allerlei oorzaak). Dat betekent dat ook de verlatene, verder in de zin, een persoon is die verlaten is niet om reden van hoererij. Het is dus volstrekt ongegrond om de woorden ‘die de verlatene trouwt, doet [ook] overspel’ van toepassing te verklaren op de situatie waarin één van beide huwelijkspartners tijdens het huwelijk hoererij of overspel heeft gepleegd. Deze situatie wordt door Christus nu juist níét bedoeld, zoals de tekst zegt.
Doordat Christus zeer nadrukkelijk in Mattheüs 5:32 en Mattheüs 19:9 de uitzondering maakt van hoererij of overspel, mogen we niet anders concluderen dan dat de regel dat de verlatene niet opnieuw trouwen mag, voor deze situatie niet van toepassing is. Was deze wel van toepassing, dan zou Christus deze uitzondering immers niet hebben gemaakt.
Verder is nog van belang het begrip ‘hoererij’ in de tekst. Waarom staat hier niet ‘overspel’ (ook in het Grieks zijn dit verschillende woorden)? De reden is dat het woord ‘hoererij’ meer omvat dan ‘overspel’. Hoererij betreft behalve overspel ook andere vormen van onzedelijkheid en ontucht. Dat betekent dat niet alleen overspel hier wordt uitgezonderd, maar ook bijzondere andere vormen van onzedelijkheid die met de daad worden uitgevoerd (welke vormen dit zijn benoemen wij nu niet). Mannen (of vrouwen) die zich in hun huwelijk schuldig maken aan bijzondere daden van onzedelijkheid en daarin volharden, bedrijven dus hoererij jegens hun vrouw (of man). Ook deze specifieke gevallen van onzedelijkheid vallen dus onder deze categorie.
(3) Echtscheiding om godsdienstige reden
Een derde vorm scheiding wordt genoemd door de apostel Paulus in de passage 1 Korinthe 7:12-16: ‘Maar den anderen zeg ik, niet de Heere: Indien enig broeder een ongelovige vrouw heeft, en dezelve tevreden is bij hem te wonen, dat hij haar niet verlate; en een vrouw die een ongelovigen man heeft, en hij tevreden is bij haar te wonen, dat zij hem niet verlate. Want de ongelovige man is geheiligd door de vrouw, en de ongelovige vrouw is geheiligd door den man; want anders waren uw kinderen onrein, maar nu zijn zij heilig. Maar indien de ongelovige scheidt, dat hij scheide; de broeder of de zuster wordt in zodanige gevallen niet dienstbaar gemaakt; maar God heeft ons tot vrede geroepen. Want wat weet gij, vrouw, of gij den man zult zalig maken? Of wat weet gij, man, of gij de vrouw zult zalig maken?’
Het scheiden wordt genoemd in vers 15: ‘Maar indien de ongelovige scheidt, dat hij scheide; de broeder of de zuster wordt in zodanige gevallen niet dienstbaar gemaakt.’
Kort gezegd: Deze passage toont aan dat bij verlating om godsdienstige reden, degene die verlaten wordt (het lid van de christelijke gemeente) deze scheiding niet volstrekt hoeft tegen te gaan. De scheiding – die van de andere partij uitgaat – mag de onschuldige partij ondergaan. De apostel zegt ook dat de onschuldige partij (het lid van de christelijke gemeente die verlaten wordt) in dit geval niet dienstbaar gemaakt is, dat wil zeggen: hij of zij is vrij. De betekenis hiervan wordt verschillend uitgelegd. De kanttekenaars van de Statenvertaling zeggen duidelijk dat dit ook inhoudt dat een nieuw huwelijk mogelijk is, zie kanttekening 28 bij vers 15: ‘Dat is, niet gehouden van hun zijde den band des huwelijks verder te houden, of ongetrouwd te blijven, gelijk hij den getrouwden vers 11 in het gemeen had bevolen; van welk gebod die ook uitgezonderd worden.’ Hetzelfde wordt ook geleerd door de reformatoren en vele latere theologen, hoewel dit niet door allen onderschreven wordt.
De vraag of hertrouwen na echtscheiding om godsdienstige reden geoorloofd is, laten we in het kader van deze bijdrage rusten. Het vormt niet het hoofdonderwerp van hetgeen we willen behandelen. We richten ons thans verder specifiek op de tweede vorm van echtscheiding, namelijk echtscheiding na hoererij of overspel.
Weerlegging van de opvattingen van ds. Engelsma over hertrouwen na hoererij of overspel
(Prof.) Ds. Engelsma neemt ten opzichte van de echtscheiding na hoererij of overspel een geheel ander standpunt in dan hierboven is uiteengezet. Zijn stelling is dat een huwelijk niet ontbonden kan worden door hoererij of overspel. Wel kan een scheiding van tafel en bed plaatsvinden, maar het huwelijk blijft volgens hem in stand tot de dood van één van beide (vroegere) partners. Dat betekent dat hertrouwen ook na hoererij of overspel volgens hem volstrekt uitgesloten is. Zelfs wanneer de schuldige partij opnieuw trouwt of andere relaties aangaat, mag de onschuldige partij volgens hem niet hertrouwen zolang de schuldige partij in leven is. Doet hij of zij dit toch, dan leeft deze persoon volgens ds. Engelsma in een gedurig overspel.
Als basis voor de bespreking van de opvattingen van ds. Engelsma gebruiken wij het artikel dat in Nederlandse vertaling is gepubliceerd onder de titel: ‘Meer zicht op echtscheiding en hertrouwen: Matheus 19:9’ (vertaling H. Bos). We zullen ook uit deze Nederlandse vertaling citeren.
Het Schriftbewijs dat ds. Engelsma hanteert, is in sterke mate gebaseerd op de volgende teksten:
1 Korinthe 7:39: ‘Een vrouw is door de wet verbonden zo langen tijd haar man leeft; maar indien haar man ontslapen is, zo is zij vrij om te trouwen dien zij wil, alleenlijk in den Heere.’
Romeinen 7:2, 3: ‘Want een vrouw die onder den man staat, is aan den levenden man verbonden door de wet; maar indien de man gestorven is, zo is zij vrijgemaakt van de wet des mans. Daarom dan, indien zij eens anderen mans wordt terwijl de man leeft, zo zal zij een overspeelster genaamd worden; maar indien de man gestorven is, zo is zij vrij van de wet, alzo dat zij geen overspeelster is als zij eens anderen mans wordt.’
Ds. Engelsma noemt het verbod in deze twee teksten om te hertrouwen tijdens het leven van de andere (vroegere) huwelijkspartner ‘absoluut’. Dat wil zeggen: er bestaan volgens hem geen uitzonderingen op wat in deze teksten gezegd wordt, niet één uitzondering is mogelijk; alleen de dood maakt scheiding.
Deze opvatting heeft echter geen grond, zoals we zien kunnen wanneer we beide passages in hun verband nader onderzoeken.
In 1 Korinthe 7:39 begint de apostel Paulus een korte nieuwe passage over de weduwen. De essentie van deze tekst is dat na het overlijden van de man, de weduwe vrij is om te hertrouwen. Het eerste deel van de tekst moet gelezen worden in het licht van het tweede deel van de tekst. De apostel spreekt niet in algemene zin over alle gevallen, maar hij noemt de hoofdregel, namelijk dat het huwelijk pas eindigt bij de dood van één van beide huwelijkspartners. Over een eventuele uitzondering bekommert hij zich hier niet, want dat dient zijn doel niet. Zijn doel is om aan te geven dat de weduwen mogen hertrouwen. Kortom: Ds. Engelsma rukt deze passage (een half vers) uit het verband waarin het staat en geeft deze passage het gezag om te heersen over andere gedeelten van de Schrift waar wél een uitzondering genoemd wordt. Dit is tegen het principe van ‘Schrift met Schrift vergelijken’. Bij het vergelijken van Schrift met Schrift, behouden de diverse passages hun eigen gezag. Ieder passage is geldig voor de situatie waarop deze passage van toepassing is. Maar nimmer mag een passage geldend worden verklaard met uitsluiting van wat in andere tekstgedeelten gezegd wordt. De ene plaats van de Schrift mag de andere plaats van de Schrift niet overheersen!
Hetzelfde geldt voor de passage in Romeinen 7:2, 3. In deze passage gaat het de apostel Paulus niet om een specifieke behandeling van het huwelijk. De statenvertalers vatten vers 1-3 als volgt samen: ‘De apostel in het voorgaande hoofdstuk verklaard hebbende dat de zonde over degenen die in Christus zijn, niet meer heerst, gelijk zij heerst over degenen die onder de wet zijn, bewijst nu hetzelve door het voorbeeld van de vrijmaking ener vrouw van de heerschappij haars mans door den dood des mans.’ De band van het huwelijk dient hier dus als een illustratie of voorbeeld van de band die de wet (de wet der zeden, de wet van de tien geboden in zijn algemeenheid) heeft over de mens, totdat een mens van die wet wordt vrijgemaakt door Christus. Kortom: het gaat hier niet om uiteenzetting over het huwelijk, maar het huwelijk wordt alleen als voorbeeld genoemd. En daarbij noemt de apostel de algemene regel, namelijk dat het huwelijk voor de vrouw geldt zolang de man leeft. Om een eventuele uitzondering bekommert hij zich niet, want hij spreekt over een geheel ander onderwerp, namelijk de vrijmaking van de mens van de wet voor degenen die in Christus zijn. Ook hier laat ds. Engelsma deze tekst buiten het verband waarin het staat heersen over andere gedeelten van de Heilige Schrift, door deze tekst een ‘absoluut’ gezag toe te kennen, zoals hij dat noemt.
Vervolgens gaat ds. Engelsma zeer ernstig in de fout door de eerste en tweede vorm van verlating of echtscheiding in het Nieuwe Testament (zoals hiervoor besproken) op één hoop te gooien. De teksten over de verlating om allerlei oorzaak verklaart hij van toepassing op de situatie van hoererij en overspel. Christus zondert hoererij en overspel echter nadrukkelijk uit; ds. Engelsma doet dit niet. Zo verklaart hij de passages in Markus 10:11, 12, Lukas 16:18 en 1 Korinthe 7:10, 11 onverkort van toepassing op de situatie van hoererij en overspel. Hierboven hebben we aangetoond dat deze passages op grond van vergelijking met de passages uit Mattheüs juist NIET gelden voor hoererij en overspel. Doordat ds. Engelsma deze teksten allemaal op één hoop gooit, verbiedt hij ook een nieuw huwelijk door de verlaten partij in geval van hoererij en overspel. Nogmaals: Christus maakt juist voor die situatie een uitzondering. Ook hier treedt ds. Engelsma het beginsel van Schrift met Schrift vergelijken met voeten.
Hoe verklaart ds. Engelsma dan Mattheüs 19:9? Ds. Engelsma erkent dat de zonde van hoererij of overspel op grond van Mattheüs 19:9 een uitzondering vormt op het verbod tot echtscheiding. Hij houdt echter staande dat deze uitzondering alléén geldt voor de scheiding (van tafel en bed), maar niet voor het hertrouwen door de onschuldige partij. Ondanks de scheiding van tafel en bed blijft het huwelijk volgens hem gewoon van kracht.
Ook zegt hij: ‘Christus spreekt ook helemaal niet over hertrouwen in deze tekst. Jezus spreekt slechts over opnieuw trouwen omdat echtscheiding meestal tot doel heeft om een ander te trouwen dan wel uiteindelijk leidt tot het trouwen van iemand anders.’ Dit is een merkwaardige redenering: Christus zou niet over hertrouwen spreken, maar doet dit alleen maar terzijde en impliciet omdat dit vaak voorkomt. Dat is toch wel heel erg in strijd met de tekst, waar uitdrukkelijk staat: ‘Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaat, anders dan om hoererij, EN EEN ANDERE TROUWT, die doet overspel; en die de verlatene TROUWT, doet [ook] overspel.’ Christus spreekt dus niet alleen over scheiden, maar ook over trouwen in een nieuw huwelijk. Beide worden verboden voor de situatie ‘om allerlei oorzaak’. Maar voor beide geldt ook de uitzondering ‘anders dan om hoererij’. Ds. Engelsma gaat daar geheel aan voorbij.
Verder zegt ds. Engelsma over deze tekst het volgende: ‘Wanneer Matheus 19:9 in het midden van de tekst concludeert en eindigt, met de woorden "en een andere trouwt, die doet overspel," dan zou er nog enige excuus zijn voor de onzekerheid omtrent als dan niet toelaten van hertrouwen in deze tekst. (…) Maar Matheus 19:9 eindigt niet midden in de zin. Er is nog een tweede deel: "en die de verlatene trouwt, doet ook overspel." In dit tweede deel van de zin is ‘de verlatene’ de vrouw die onwettig door haar man is verlaten waarbij die man een andere vrouw heeft getrouwd waardoor hij echtbreuk heeft gepleegd. Zij, die verlatene, is de "onschuldige partij." Desondanks, wie haar trouwt pleegt ook overspel! Natuurlijk pleegt, ook zij overspel, wanneer ze hertrouwt.’
Ook hier is de exegese van ds. Engelsma zonder grond. Hij betrekt de woorden ‘anders dan om hoererij’ niet bij zijn exegese. Hij gaat er geheel aan voorbij dat deze woorden ‘anders dan om hoererij’ voor het gehele vers gelden en dus ook voor het tweede deel van het vers. Hij gaat eraan voorbij dat de regel die Christus geeft dat het opnieuw trouwen niet mogelijk is, JUIST van toepassing is voor het verlaten om allerlei oorzaak, en NIET van toepassing is in geval van hoererij of overspel, omdat Christus deze situatie Zelf uitzondert.
Ook is het een ongerijmdheid van ds. Engelsma om (zoals in het slot van zijn artikel) te zeggen dat het hertrouwen ‘echtbreuk’ is, terwijl hij het voorafgegane overspel daar geen ‘echtbreuk’ noemt. De Bijbel leert ons anders: in de grondtalen zijn ‘echtbreken’ en ‘overspel doen’ een en hetzelfde woord en in onze vertaling vinden we als omschrijving van het zevende gebod in Deuteronomium 5:18 alsook diverse malen in het Nieuwe Testament: ‘Gij zult geen overspel doen.’ Daarmee staat ‘overspel doen’ gelijk aan ‘echtbreken’. Het echtbreken begint dus wel degelijk met het doen van overspel door de schuldige partij. Daarmee wordt het huwelijk aangetast en gebroken. En indien geen verzoening plaatsvindt, is de echtbreuk volkomen.
Het artikel van ds. Engelsma waaruit we citeren, eindigt als volgt: ‘Scheiding (van tafel en bed) is toegestaan op grond van overspel (hoererij). Elk hertrouwen na echtscheiding is verboden en wordt door de Schrift ‘echtbreuk’ genoemd, dit geldt ook voor de "onschuldige partij." De reden hiervoor is Gods eervolle ordinantie van het huwelijk als een levenslang en onverbrekelijk verbond. Laten de heiligen dit in praktijk brengen. Laten de kerken dit proclameren. En verdedigen met een ijzeren discipline (=tuchtuitoefening).’
Een verwerpelijke oproep. Iemand die het beginsel van Schrift met Schrift vergelijken met voeten treedt, heeft geen recht om op deze wijze zijn mening naar voren te brengen en op fanatieke wijze te bestrijden wat door de rechtzinnige leraars van de kerk is verdedigd en vastgesteld, namelijk dat Christus in Mattheüs 19:9 (alsook Mattheüs 5:32 wanneer we deze tekst met Mattheüs 19:9 vergelijken) een uitzondering noemt van het beginsel dat hertrouwen na scheiding niet mogelijk is.
Is echtscheiding de enige weg na hoererij of overspel?
Een nog te behandelen vraag is of na hoererij of overspel door de schuldige partij altijd een scheiding moet plaatsvinden. Het antwoord hierop is een beslist nee. Wanneer een van beide huwelijkspartners in hoererij of overspel valt of gevallen is, is het allereerst nodig dat verzoening gezocht wordt. Dat dient te gebeuren door de onschuldige partij, maar ook door anderen. Ambtsdragers (predikanten en ouderlingen) hebben hierin eveneens een bijzondere rol. Is verzoening echter niet mogelijk – en de onschuldige partij is ook niet verplicht om in alle gevallen zich te verzoenen – dan is het ultieme gevolg dat echtscheiding mogelijk is. Niet omdat echtscheiding geen zonde is, maar wel om de onschuldige partij vrij te maken van de schuldige partij.
Er zijn geen vaste regels hoe lang naar verzoening gestreefd moet worden. Ook zijn er geen regels te geven of overspel eenmalig of herhaald moet zijn voordat een echtscheiding mogelijk is. Het principe is dat verzoening de eerste weg dient te zijn. Tegelijk is de onschuldige partij niet verplicht altijd een verzoening te aanvaarden. Zeker niet wanneer van oprecht berouw bij de andere partij geen sprake is.
Echtscheiding en de mogelijkheid tot hertrouwen
Een echtscheiding in deze situatie (na hoererij of overspel) opent voor de onschuldige partij ook de weg tot een nieuw huwelijk. We hebben dit eerder in deze bijdrage uitgebreid aangetoond. Voor de Schriftbewijzen verwijzen we dan ook naar de eerdere bespreking.
Wel nog de volgende vraag: Zijn de gronden voor echtscheiding ook gronden voor hertrouwen? Het antwoord hierop is bevestigend. Tenminste als het gaat om een Schriftuurlijke grond voor echtscheiding. Dat is dus niet de echtscheiding om allerlei oorzaak! Wanneer echter sprake is van een echtscheiding die in overeenstemming met Gods Woord mogelijk is – en na hoererij of overspel is dat heel duidelijk het geval – dan is de mogelijkheid tot hertrouwen onafscheidelijk aan echtscheiding verbonden. Het is een Roomse dwaling om hier onderscheid te maken en enerzijds wel echtscheiding na overspel toe te staan, maar niet het hertrouwen toe te staan (in dezelfde dwaling vervalt ook ds. Engelsma). Door de echtscheiding (indien geoorloofd volgens Gods Woord) wordt het huwelijk daadwerkelijk ontbonden en dat betekent dat alle rechten en plichten van de echtgenoten tegenover elkaar worden opgeheven. Dat impliceert noodzakelijk ook de mogelijkheid voor de onschuldige partij om opnieuw te trouwen. Over de schuldige partij spreken we in deze bijdrage niet. Dat is een afzonderlijk onderwerp en valt buiten het kader van deze bijdrage.
Ten slotte
In deze bijdrage zijn we uitvoering ingegaan op de verschillende vormen van echtscheiding die in Gods Woord genoemd worden. We hebben ons daarbij volledig gericht op het Nieuwe Testament, omdat dit voor ons thans bepalend is. De verschillende vormen van echtscheiding hebben we onderscheiden, omdat deze vormen verschillend beoordeeld moeten worden. Scheiding om allerlei oorzaak is ongeoorloofd, daarentegen is een scheiding na hoererij of overspel mogelijk. Echtscheiding is tegen Gods gebod. Echter, de onschuldige partij (de partij die niet daadwerkelijk, dat is met de daad, de echtbreuk pleegt, maar deze tegen zijn of haar wil ondergaat), mag zich in zo’n geval wel vrijmaken van de schuldige partij. Gods Woord (Christus Zelf) staat dit toe door een uitzondering op de algemene regel in Mattheüs 19:9. Bovendien is het in werkelijkheid de schuldige partij die de echt verbroken heeft, niet de onschuldige wanneer die zich van de schuldige partij vrijmaakt. En niet alleen echtscheiding is in zo’n geval volgens Gods Woord geoorloofd, maar ook het aangaan van een nieuw huwelijk.
Verder hebben we in deze bijdrage de opvattingen van ds. Engelsma over hertrouwen na echtscheiding in geval van overspel weerlegd. Ds. Engelsma past het beginsel van ‘Schrift met Schrift vergelijken’ niet getrouw toe. Hij laat de ene Schriftplaats heersen over de andere en rukt de Schriftplaatsen uit hun verband. Hij onderscheidt niet zorgvuldig de verschillende vormen van echtscheiding zoals in Gods Woord genoemd, maar verwart deze. In het bijzonder past hij de regels die Christus geeft voor ongeoorloofde scheiding (‘om allerlei oorzaak’) toe op de toegestane scheiding vanwege hoererij en overspel. Door deze verwarring legt hij de onschuldige partij na overspel door de andere partij een ongehuwd leven op en gebruikt in dit verband grote woorden ten aanzien van een eventueel aangegaan tweede huwelijk. Wij verwerpen daarom zijn opvattingen in deze als in strijd met Gods Woord. Daarentegen blijven wij bij hetgeen door de reformatoren, alsook later en eerder, over deze zaak is geleerd.
Valcke schreef:Hertrouwen na echtscheiding geoorloofd? Een reactie op de opvattingen van ds. Engelsma
......
De vraag of hertrouwen na echtscheiding om godsdienstige reden geoorloofd is, laten we in het kader van deze bijdrage rusten. Het vormt niet het hoofdonderwerp van hetgeen we willen behandelen. We richten ons thans verder specifiek op de tweede vorm van echtscheiding, namelijk echtscheiding na hoererij of overspel.
.....
Wel nog de volgende vraag: Zijn de gronden voor echtscheiding ook gronden voor hertrouwen? Het antwoord hierop is bevestigend. Tenminste als het gaat om een Schriftuurlijke grond voor echtscheiding. Dat is dus niet de echtscheiding om allerlei oorzaak! Wanneer echter sprake is van een echtscheiding die in overeenstemming met Gods Woord mogelijk is – en na hoererij of overspel is dat heel duidelijk het geval – dan is de mogelijkheid tot hertrouwen onafscheidelijk aan echtscheiding verbonden.
....
Kees Valk - 31 augustus 2018
Bedankt voor de uiteenzetting. De enige vraag die ik hier over heb is als je het standpunt inneemt dat hertrouwen geoorloofd is als iemand schuldloos gescheiden is vanwege het geloof. Dus de situatie van 1 Kor 7:15. Een aantal paginas terug werdt dit nadrukkelijk genoemd, als boven alle twijfel verheven.
Valcke schreef:Hertrouwen na echtscheiding geoorloofd? Een reactie op de opvattingen van ds. Engelsma
......
De vraag of hertrouwen na echtscheiding om godsdienstige reden geoorloofd is, laten we in het kader van deze bijdrage rusten. Het vormt niet het hoofdonderwerp van hetgeen we willen behandelen. We richten ons thans verder specifiek op de tweede vorm van echtscheiding, namelijk echtscheiding na hoererij of overspel.
.....
Wel nog de volgende vraag: Zijn de gronden voor echtscheiding ook gronden voor hertrouwen? Het antwoord hierop is bevestigend. Tenminste als het gaat om een Schriftuurlijke grond voor echtscheiding. Dat is dus niet de echtscheiding om allerlei oorzaak! Wanneer echter sprake is van een echtscheiding die in overeenstemming met Gods Woord mogelijk is – en na hoererij of overspel is dat heel duidelijk het geval – dan is de mogelijkheid tot hertrouwen onafscheidelijk aan echtscheiding verbonden.
....
Kees Valk - 31 augustus 2018
Bedankt voor de uiteenzetting. De enige vraag die ik hier over heb is als je het standpunt inneemt dat hertrouwen geoorloofd is als iemand schuldloos gescheiden is vanwege het geloof. Dus de situatie van 1 Kor 7:15. Een aantal paginas terug werdt dit nadrukkelijk genoemd, als boven alle twijfel verheven.
Beste Gallio,
In het stuk is hierover het volgende gezegd:
Valcke schreef:Een derde vorm van scheiding wordt genoemd door de apostel Paulus in de passage 1 Korinthe 7:12-16: ‘Maar den anderen zeg ik, niet de Heere: Indien enig broeder een ongelovige vrouw heeft, en dezelve tevreden is bij hem te wonen, dat hij haar niet verlate; en een vrouw die een ongelovigen man heeft, en hij tevreden is bij haar te wonen, dat zij hem niet verlate. Want de ongelovige man is geheiligd door de vrouw, en de ongelovige vrouw is geheiligd door den man; want anders waren uw kinderen onrein, maar nu zijn zij heilig. Maar indien de ongelovige scheidt, dat hij scheide; de broeder of de zuster wordt in zodanige gevallen niet dienstbaar gemaakt; maar God heeft ons tot vrede geroepen. Want wat weet gij, vrouw, of gij den man zult zalig maken? Of wat weet gij, man, of gij de vrouw zult zalig maken?’
Het scheiden wordt genoemd in vers 15: ‘Maar indien de ongelovige scheidt, dat hij scheide; de broeder of de zuster wordt in zodanige gevallen niet dienstbaar gemaakt.’
Kort gezegd: Deze passage toont aan dat bij verlating om godsdienstige reden, degene die verlaten wordt (het lid van de christelijke gemeente) deze scheiding niet volstrekt hoeft tegen te gaan. De scheiding – die van de andere partij uitgaat – mag de onschuldige partij ondergaan. De apostel zegt ook dat de onschuldige partij (het lid van de christelijke gemeente die verlaten wordt) in dit geval niet dienstbaar gemaakt is, dat wil zeggen: hij of zij is vrij. De betekenis hiervan wordt verschillend uitgelegd. De kanttekenaars van de Statenvertaling zeggen duidelijk dat dit ook inhoudt dat een nieuw huwelijk mogelijk is, zie kanttekening 28 bij vers 15: ‘Dat is, niet gehouden van hun zijde den band des huwelijks verder te houden, of ongetrouwd te blijven, gelijk hij den getrouwden vers 11 in het gemeen had bevolen; van welk gebod die ook uitgezonderd worden.’ Hetzelfde wordt ook geleerd door de reformatoren en vele latere theologen, hoewel dit niet door allen onderschreven wordt.
De vraag of hertrouwen na echtscheiding om godsdienstige reden geoorloofd is, laten we in het kader van deze bijdrage rusten. Het vormt niet het hoofdonderwerp van hetgeen we willen behandelen.
Wat mij betreft is de situatie inderdaad voldoende duidelijk. De kanttekeningen hebben het m.i. bij het rechte eind. Dan moet het echter wel gaan om een situatie die onherstelbaar moet worden geacht. In het artikel was dit echter niet het hoofdonderwerp. Het hoofdonderwerp was echtscheiding en hertrouwen na overspel, mede in reactie op ds. Engelsma.
Valcke schreef:Hertrouwen na echtscheiding geoorloofd? Een reactie op de opvattingen van ds. Engelsma
......
De vraag of hertrouwen na echtscheiding om godsdienstige reden geoorloofd is, laten we in het kader van deze bijdrage rusten. Het vormt niet het hoofdonderwerp van hetgeen we willen behandelen. We richten ons thans verder specifiek op de tweede vorm van echtscheiding, namelijk echtscheiding na hoererij of overspel.
.....
Wel nog de volgende vraag: Zijn de gronden voor echtscheiding ook gronden voor hertrouwen? Het antwoord hierop is bevestigend. Tenminste als het gaat om een Schriftuurlijke grond voor echtscheiding. Dat is dus niet de echtscheiding om allerlei oorzaak! Wanneer echter sprake is van een echtscheiding die in overeenstemming met Gods Woord mogelijk is – en na hoererij of overspel is dat heel duidelijk het geval – dan is de mogelijkheid tot hertrouwen onafscheidelijk aan echtscheiding verbonden.
....
Kees Valk - 31 augustus 2018
Bedankt voor de uiteenzetting. De enige vraag die ik hier over heb is als je het standpunt inneemt dat hertrouwen geoorloofd is als iemand schuldloos gescheiden is vanwege het geloof. Dus de situatie van 1 Kor 7:15. Een aantal paginas terug werdt dit nadrukkelijk genoemd, als boven alle twijfel verheven.
Beste Gallio,
In het stuk is hierover het volgende gezegd:
Valcke schreef:Een derde vorm van scheiding wordt genoemd door de apostel Paulus in de passage 1 Korinthe 7:12-16: ‘Maar den anderen zeg ik, niet de Heere: Indien enig broeder een ongelovige vrouw heeft, en dezelve tevreden is bij hem te wonen, dat hij haar niet verlate; en een vrouw die een ongelovigen man heeft, en hij tevreden is bij haar te wonen, dat zij hem niet verlate. Want de ongelovige man is geheiligd door de vrouw, en de ongelovige vrouw is geheiligd door den man; want anders waren uw kinderen onrein, maar nu zijn zij heilig. Maar indien de ongelovige scheidt, dat hij scheide; de broeder of de zuster wordt in zodanige gevallen niet dienstbaar gemaakt; maar God heeft ons tot vrede geroepen. Want wat weet gij, vrouw, of gij den man zult zalig maken? Of wat weet gij, man, of gij de vrouw zult zalig maken?’
Het scheiden wordt genoemd in vers 15: ‘Maar indien de ongelovige scheidt, dat hij scheide; de broeder of de zuster wordt in zodanige gevallen niet dienstbaar gemaakt.’
Kort gezegd: Deze passage toont aan dat bij verlating om godsdienstige reden, degene die verlaten wordt (het lid van de christelijke gemeente) deze scheiding niet volstrekt hoeft tegen te gaan. De scheiding – die van de andere partij uitgaat – mag de onschuldige partij ondergaan. De apostel zegt ook dat de onschuldige partij (het lid van de christelijke gemeente die verlaten wordt) in dit geval niet dienstbaar gemaakt is, dat wil zeggen: hij of zij is vrij. De betekenis hiervan wordt verschillend uitgelegd. De kanttekenaars van de Statenvertaling zeggen duidelijk dat dit ook inhoudt dat een nieuw huwelijk mogelijk is, zie kanttekening 28 bij vers 15: ‘Dat is, niet gehouden van hun zijde den band des huwelijks verder te houden, of ongetrouwd te blijven, gelijk hij den getrouwden vers 11 in het gemeen had bevolen; van welk gebod die ook uitgezonderd worden.’ Hetzelfde wordt ook geleerd door de reformatoren en vele latere theologen, hoewel dit niet door allen onderschreven wordt.
De vraag of hertrouwen na echtscheiding om godsdienstige reden geoorloofd is, laten we in het kader van deze bijdrage rusten. Het vormt niet het hoofdonderwerp van hetgeen we willen behandelen.
Wat mij betreft is de situatie inderdaad voldoende duidelijk. De kanttekeningen hebben het m.i. bij het rechte eind. In het artikel was dit echter niet het hoofdonderwerp. Het hoofdonderwerp was echtscheiding en hertrouwen na overspel, mede in reactie op ds. Engelsma.
Het is me duidelijk dat deze vraag niet het hoofdonderwerp van de bijdrage was. Het is me ook duidelijk wat de kanttekeningen hier over schrijven. Maar de reden daartoe niet. Mattheus 5 en 19 geven duidelijk aan dat er maar in een soort situatie hertrouwen van de onschuldige partij geoorloofd is. De opstellers van de kanttekeningen hebben het echter over twee soorten situaties waar ze dat geoorloofd achten, terwijl dat uit de passage "niet dienstbaar gemaakt" niet op te maken is.
Omdat je specifiek stelt dat "Wanneer echter sprake is van een echtscheiding die in overeenstemming met Gods Woord mogelijk is ..... dan is de mogelijkheid tot hertrouwen onafscheidelijk aan echtscheiding verbonden." zou ik het fijn vinden waarom dit volgens jou aan elkaar gekoppeld moet worden.
Voor alle duidelijkheid, ik heb het hier over een situatie waar wel echtscheiding gevraagd en verleend is, maar de ongelovige partner geen ander huwelijk aangegaan is. De weg tot bekering van die persoon en de weg tot verzoening is dus in theorie nog mogelijk.
