Marnix, een woordenboek als de Van Dale is een handig hulpmiddel, maar niet zaligmakend hoor...
Overigens lees ik bij optie 2 niet dat het om een "van te voren bedachte" variatie gaat.
Je kunt het ook zo lezen: optie 1 is een zogenaamde vrije improvisatie, zoals bijvoorbeeld ook in de jazz veelvuldig voorkomt. Optie 2 is dan een improvisatie over bijvoorbeeld een koraalthema. In zekere zin is dat dan een variatie op dat thema, maar wel een die ter plekke ontstaat. Die uitleg lijkt me juister, want anders valt er ineens wel erg veel onder de noemer "improvisatie".
Wijlen Klaas Bolt (organist) lanceerde overigens de term "voorbedachte improvisatie", waarbij min of meer de grondverf van te voren werd aangebracht en het eigenlijke schilderwerk op het moment zelf werd gedaan.
Toch is dat nog wezenlijk anders dan organisten die bijvoorbeeld 20 jaar geleden een improvisatie op de plaat hebben gezet en dat anno nu nog steeds als "improvisatie" op hun programma hebben staan. Dat is gewoon niet correct.
Hier nog een quote uit een cd-recensie:
Het is overigens nog maar de vraag of het in het geval van X. om echte improvisaties gaat. Er ontstaat gemakkelijk verwarring wanneer op de voorkant van het CD-doosje over improvisaties en op de achterkant van hetzelfde doosje over bewerkingen wordt gesproken. Dat zijn toch wezenlijk twee verschillende zaken. Gaat het om uitgeschreven bewerkingen en dus feitelijk om composities, of is er daadwerkelijk sprake van echte improvisaties? Een derde mogelijkheid behelst de door wijlen Klaas Bolt toegepaste vorm van de voorbedachte improvisatie. Hierbij wordt het spontane muzikale proces grondig voorbereid en eventueel door middel van aantekeningen, kort uitgeschreven thema’s en dergelijke ondersteund. Deze spraakverwarring is overigens niet exclusief voor deze opname. Keer op keer hoort men op concerten dezelfde improvisaties, terwijl het eigenlijk om composities gaat die in de loop der tijd improviserenderwijze zijn ontstaan. Het is wel zo eerlijk om als organist geen onduidelijkheden te laten bestaan rondom de ontstaansgeschiedenis van een koraalwerk. Het is immers geen schande toe te geven dat het niet om een improvisatie maar om een compositie gaat. Artistiek verantwoord en inventief componeren is op zich al moeilijk genoeg.