Walcherse artikelen

[GJdeBruijn]

Waarom verdedig je dan zo nadrukkelijk de heilsvolgorde waarin geloof als laatste komt? Waarom zeg je dan niet een volle verzekerheid des geloofs of iets dergelijks? Jouw manier van discussiëren is daardoor ontzettend verwarrend.

Voor vele theologen is het kennelijk niet verwarrend. Evenmin voor al die kerkgangers die daar onder het Woord verkeren.
Zonderling, dit is toch geen argument? Als de leer van Comrie voor sommige mensen verwarrend is, dan is de theologie zelf nog geen dwaling! Daar ging het toch om? En inderdaad, als je niet oppast en verkeerde conclusies trekt is het zeker verwarrend.En dat is waarom o.a. ds. G.H. Kersten en ds. Moerkerken zo benadrukken dat de wedergeboorte pas echt te duiden is ná overtuiging van zonden en ná als goddeloze zondaar tot Christus te zijn gevlucht. Lees het boek Meer dan overwinnaars van ds. G.H. Kersten. Daar zul je dit zo aantreffen. Die praxis is de aloude praxis van de gereformeerde leer. En dan kunnen onderscheiden theologiën naast elkaar bestaan. Van der Groe was ook geen Brakel. Boston geen Calvijn. Rutherford was bepaald geen Koelman, laat staan Hooker!
En toch leerden ze allemaal dezelfde kern: De rechtvaardiging van de goddeloze.

[GJdeBruijn]

Dat ben ik niet met je eens. Z. heeft beslist een punt. Zoeken naar verlossing is niet de verlossing zelf.

Volgens Augustinus en Ebenezer Erskine wel. het ligt er maar aan wat je onder zoeken verstaat!

[Afgewezen]

Dat ben ik niet met je eens. Z. heeft beslist een punt. Zoeken naar verlossing is niet de verlossing zelf.

Volgens Augustinus en Ebenezer Erskine wel. het ligt er maar aan wat je onder zoeken verstaat!

Het wordt nu een beetje heen en weer praten, terwijl we om de kern heen draaien. En nee, ds. Moerkerken leert niet dat de wedergeboorte pas te duiden is nadat men tot Christus gevlucht is. Dat lijkt me wishful thinking. Ds. Moerkerken ziet de wedergeboorte als het begin van álle geestelijk leven en daar begint volgens hem het zoeken en bidden, etc.
Ik heb de indruk dat jij nu een soort GG-leer wilt construeren, waarin je iedereen een beetje recht wil doen. Op zich is dat een loffelijk streven, maar dan moet je wel de feiten laten spreken.

[GJdeBruijn]

Een oud verwijt. Zie hier een oude reactie:

Wat ben ik verdrietig en verslagen dat ds. Moerkerken ook nu weer wordt misverstaan en beschuldigd van zaken die hij helemaal niet zo zegt en schrijft. Ik heb hem als leermeester leren kennen als iemand die diepe eerbied heeft voor de Heilige Schrift en het geloofsleven alleen wil funderen in het Woord van God.

Bij het onderscheid tussen geloof en geloven als begin en voortgang van het genadewerk, benadrukt hij altijd dat die twee nooit los van elkaar mogen worden gemaakt. Wedergeboorte en geloven in Christus zijn beide noodzakelijk, zijn onderscheiden van elkaar, maar ook onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Zo leert het Gods Woord.

Wat ben ik vaak bevreesd dat ik iets zal toedoen of afdoen van Gods Woord omdat ik wel de letter, met het verstand, maar niet de zin en mening van de Heilige Geest, met het hart, heb verstaan.


http://www.digibron.nl/search/detail.js ... a&docid=13

[Afgewezen]

Een oud verwijt. Zie hier een oude reactie:

Wat ben ik verdrietig en verslagen dat ds. Moerkerken ook nu weer wordt misverstaan en beschuldigd van zaken die hij helemaal niet zo zegt en schrijft. Ik heb hem als leermeester leren kennen als iemand die diepe eerbied heeft voor de Heilige Schrift en het geloofsleven alleen wil funderen in het Woord van God.

Bij het onderscheid tussen geloof en geloven als begin en voortgang van het genadewerk, benadrukt hij altijd dat die twee nooit los van elkaar mogen worden gemaakt. Wedergeboorte en geloven in Christus zijn beide noodzakelijk, zijn onderscheiden van elkaar, maar ook onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Zo leert het Gods Woord.

Wat ben ik vaak bevreesd dat ik iets zal toedoen of afdoen van Gods Woord omdat ik wel de letter, met het verstand, maar niet de zin en mening van de Heilige Geest, met het hart, heb verstaan.


http://www.digibron.nl/search/detail.js ... a&docid=13

GJdB, we zijn inmiddels wat afgedwaald. Maar goed, het gaat nu niet om de vraag of ds. M. gelijk heeft of niet, maar je moet zijn standpunt niet vertekend weergeven. Het stukje van ds. Schreuder werpt geen nieuw licht op de zaak. Er is overigens genoeg materiaal van ds. M. zélf voorhanden. Ik verwijs je naar de bekende serie over de orde des heils in De Saambinder en naar het boekje 'Genadeleven en genadeverbond'.

[memento]

Aardig wat dr. P. de Vries hierover zegt:

Een paar jonge predikanten die hem (Archibald Alexander) bezochten, begonnen een gesprek over de vraag of het geloof dan wel de bekering vooropging in de redding van een zondaar. () Zij vroegen ten slotte of Tennent zich in de discussie wilde mengen. Hij was hiertoe bereid, nam zijn pijp uit zijn mond, keek uit het raam en wees op een man die op enige afstand op een heuvel aan het ploegen was. Hij vroeg de jonge predikanten of zij de man kenden. Dat bleek niet het geval te zijn. Hij vertelde hen daarom dat de man een van zijn ouderlingen was, die naar zijn vaste overtuiging al meer dan dertig jaar een oprecht christen was. "Vraag hem eens", zo zei Tennent, "of het geloof dan wel de bekering vooropgaat. Wat denk je dat hij zou antwoorden?" De jonge predikanten konden het niet vertellen. "Dan zal ik het u zeggen", zei Tennent: "Hij zou zeggen dat hij zich er niet om bekommert wat vooropgaat, maar dat hij beide bezit." "En daarom, jonge vrienden", zo voegde Tennent er aan toe, "zie er voor uzelf op toe dat u zowel een waar geloof als waarachtig berouw hebt, en vermoei u niet te veel met de vraag wat het eerst komt."

Verder is Afgewezens opmerking feitelijk juist. De weergave van de theologie van ds. Moerkerken door GJdeBruijn is loffelijk in de zin dat hij de probleempunten uit diens theologie wegmasseerd, maar is niet wat ds. Moerkerken hier zelf over geschreven heeft. In wat ds. Moerkerken zelf geschreven heeft, zitten de probleempunten die o.a. Afgewezen opmerkt wel.

[jvdg]

Aardig wat dr. P. de Vries hierover zegt:

Een paar jonge predikanten die hem (Archibald Alexander) bezochten, begonnen een gesprek over de vraag of het geloof dan wel de bekering vooropging in de redding van een zondaar. () Zij vroegen ten slotte of Tennent zich in de discussie wilde mengen. Hij was hiertoe bereid, nam zijn pijp uit zijn mond, keek uit het raam en wees op een man die op enige afstand op een heuvel aan het ploegen was. Hij vroeg de jonge predikanten of zij de man kenden. Dat bleek niet het geval te zijn. Hij vertelde hen daarom dat de man een van zijn ouderlingen was, die naar zijn vaste overtuiging al meer dan dertig jaar een oprecht christen was. "Vraag hem eens", zo zei Tennent, "of het geloof dan wel de bekering vooropgaat. Wat denk je dat hij zou antwoorden?" De jonge predikanten konden het niet vertellen. "Dan zal ik het u zeggen", zei Tennent: "Hij zou zeggen dat hij zich er niet om bekommert wat vooropgaat, maar dat hij beide bezit." "En daarom, jonge vrienden", zo voegde Tennent er aan toe, "zie er voor uzelf op toe dat u zowel een waar geloof als waarachtig berouw hebt, en vermoei u niet te veel met de vraag wat het eerst komt."

Kijk zulk onderwijs spreekt mij aan.
Met welk een (pastorale) wijsheid was Tennent gezegend.
De valstrikken van theologieën en dogmatiek zijn zo vaak gevaarlijk.
We verdiepen ons in redeneringen.
Wisselen meningen uit van predikanten over dogmatiek etc..

Maar de hoofdzaak wordt daarbij vaak uit het oog verloren.

Onze predikant drukte het onlangs nog zo kort en kernachtig uit:
Er blijft uiteindelijk maar één vraag over: Hebt u Mij lief?
Een enkele vraag waarin alle theologische wijsheid ligt besloten.

De Heere geve de worsteling en het verlangen om het antwoord op die vraag te zoeken en te vinden.

[Zonderling]

Waarom verdedig je dan zo nadrukkelijk de heilsvolgorde waarin geloof als laatste komt? Waarom zeg je dan niet een volle verzekerheid des geloofs of iets dergelijks? Jouw manier van discussiëren is daardoor ontzettend verwarrend.

Voor vele theologen is het kennelijk niet verwarrend. Evenmin voor al die kerkgangers die daar onder het Woord verkeren.
Zonderling, dit is toch geen argument? Als de leer van Comrie voor sommige mensen verwarrend is, dan is de theologie zelf nog geen dwaling! Daar ging het toch om? En inderdaad, als je niet oppast en verkeerde conclusies trekt is het zeker verwarrend.

Ik sprak niet over een verwarrende leer van Comrie, maar over een verwarrende manier van discussiëren. Door namelijk het geloof als laatste in de heilsorde te stellen en daarna (in een andere posting) aan te geven dat er daarvóór ook al geloof is. Wanneer we zo onnauwkeurig spreken, zullen we elkaar inderdaad niet begrijpen en dus ook geen discussie kunnen voeren. Dat is de situatie die zich voordoet. Daarnaast zijn diverse punten die ik genoemd heb (in reactie op jouw vragen en opmerkingen!) geheel onbeantwoord gebleven. Ik breek daarom liever af.

Overigens sluit ik mij aan bij de posting van Memento en jvdg.

De volgorde van de zaken is uiteindelijk niet belangrijk, maar wel dat we wedergeboorte, geloof en waarachtige zondenkennis door de werking van de Heilige Geest hebben leren kennen. En wie meent het een wel te bezitten en het andere niet, mag zichzelf wel verdacht houden.

[Fjodor]

Ter verduidelijking even enkele punten waarin Comrie en Holtius afweken van andere Nederlandse en buitenlandse oudvaders:

1. De leer van een dadelijke rechtvaardigmaking (in het oordeel Gods) TOT het geloof in plaats van DOOR het geloof (als instrument zoals onze belijdenissen leren). Of anders gezegd: De leer van een geloof dat vrucht is van de dadelijke rechtvaardigmaking in plaats van het geloof als een onmisbaar instrument in de rechtvaardigmaking.

2. De leer dat in de wedergeboorte (alleen) de habitus van het geloof wordt ingestort zonder dat dit gepaard gaat met een dadelijk geloven. Wat door de ouden alleen geleerd werd van de onmondige kinderen, werd door Comrie tot regel en systeem verheven. (Met als gevolg de idee van een onbewuste wedergeboorte.)
Z.

Zonderling, als je erkent dat in kinderen eerst de habitus ingestort kan worden terwijl het pas later dadelijk gaat geloven, waarom zou je dat dan niet bij volwassenen mogen doen?
Wat jij hier zegt wil ik ook zeggen hoor, eigenlijk zou ik ook enkel rechtvaardigmaking door het dadelijke geloof willen stellen, maar het wordt zo toch wel wat lastig..

[Zonderling]

Ter verduidelijking even enkele punten waarin Comrie en Holtius afweken van andere Nederlandse en buitenlandse oudvaders:

1. De leer van een dadelijke rechtvaardigmaking (in het oordeel Gods) TOT het geloof in plaats van DOOR het geloof (als instrument zoals onze belijdenissen leren). Of anders gezegd: De leer van een geloof dat vrucht is van de dadelijke rechtvaardigmaking in plaats van het geloof als een onmisbaar instrument in de rechtvaardigmaking.

2. De leer dat in de wedergeboorte (alleen) de habitus van het geloof wordt ingestort zonder dat dit gepaard gaat met een dadelijk geloven. Wat door de ouden alleen geleerd werd van de onmondige kinderen, werd door Comrie tot regel en systeem verheven. (Met als gevolg de idee van een onbewuste wedergeboorte.)
Z.

Zonderling, als je erkent dat in kinderen eerst de habitus ingestort kan worden terwijl het pas later dadelijk gaat geloven, waarom zou je dat dan niet bij volwassenen mogen doen?

Omdat de Heilige Geest niet werkt in 'stokken en blokken', maar werkt - hoewel geheel bovennatuurlijk - op de vermogens der ziel. Nieuwe hoedanigheden worden ingestort, maar de mens die aldus wedergeboren is, geloof ook zelf.

Zie ook de Dordtse Leerregels hierover waaruit duidelijk blijkt dat het nimmer de opvatting der vaderen is geweest dat er een habitus ingestort wordt zonder tegelijkertijd ook een dadelijk geloof te verwekken.

[Zonderling]

Maar het is een gans bovennatuurlijke, een zeer krachtige, en tegelijk zeer zoete, wonderlijke, verborgen, en onuitsprekelijke werking, dewelke, naar het getuigenis der Schrift (die van den Auteur van deze werking is ingegeven), in haar kracht niet minder noch geringer is dan de schepping of de opwekking der doden; alzo dat al diegenen in wier harten God op deze wonderbaarlijke wijze werkt, zekerlijk, onfeilbaar en krachtiglijk wedergeboren worden en daadwerkelijk geloven. En alsdan wordt de wil, zijnde nu vernieuwd, niet alleen van God gedreven en bewogen, maar, van God bewogen zijnde, werkt hij ook zelf. Waarom ook terecht gezegd wordt dat de mens, door de genade die hij ontvangen heeft, gelooft en zich bekeert.

[GJdeBruijn]

Overigens sluit ik mij aan bij de posting van Memento en jvdg.

De volgorde van de zaken is uiteindelijk niet belangrijk, maar wel dat we wedergeboorte, geloof en waarachtige zondenkennis door de werking van de Heilige Geest hebben leren kennen. En wie meent het een wel te bezitten en het andere niet, mag zichzelf wel verdacht houden.

Nu, dan kunnen we het toch wel eens worden?
Want de lijn ik probeer te verdedigen wil niets anders dan bovenstaande onderschrijven.
Als laatste nog een citaat van de hand van ds. A. Moerkerken:
1. Het is onjuist, Comrie ervan te betichten dat hij een onbewuste wedergeboorte zou hebben geleerd. Het moge waar zijn, dat zijn biograaf, de volbloed kuyperiaan Dr A.G. Honig dit bij Comrie heeft willen vinden, het is niettemin onjuist.

2. Het moet m.i. nog bewezen worden, dat Comrie heeft gesteld, dat er een tijdsafstand ligt tussen de habitus en actus van het geloof Ook hier geldt, dat dit wel kuyperiaans, maar niet "comriaans" is.

3. Van der Groe gebruikt uitdrukkingen, die een onbevooroordeeld lezer zou kunnen achten van Comrie afkomstig te zijn. Hij doet dit met name ook in zijn Beschrijvinge van het oprecht en ziel-zaligend geloove. Wij denken aan uitspraken als deze, dat een gelovige Gods genade, het geloof of de zekere bewustheid dezer genade altijd in zijn hart draagt als een schat, verborgen in de akker (blz. 6); dat de allerzwakste gelovige inwendig in de grond van zijn hart altijd enige vaste verzekerdheid van zijn zaligheid en van Gods genade blijft overig behouden (blz. 8); dat er in een waar christen altijd een hebbelijk grondbeginsel van waarachtig geloof en sterke verzekering van zaligheid blijft liggen (blz. 9). Wie deze en andere uitspraken onbevooroordeeld leest, moet wel tot de slotsom komen dat er tussen beide grote theologen uit de achttiende eeuw grote overeenstemming bestond, ondanks verschil in uitdrukken.


http://www.digibron.nl/search/detail.js ... fd&docid=0

[Erasmiaan]

Overigens sluit ik mij aan bij de posting van Memento en jvdg.

De volgorde van de zaken is uiteindelijk niet belangrijk, maar wel dat we wedergeboorte, geloof en waarachtige zondenkennis door de werking van de Heilige Geest hebben leren kennen. En wie meent het een wel te bezitten en het andere niet, mag zichzelf wel verdacht houden.

Nu, dan kunnen we het toch wel eens worden?
Want de lijn ik probeer te verdedigen wil niets anders dan bovenstaande onderschrijven.
Als laatste nog een citaat van de hand van ds. A. Moerkerken:
1. Het is onjuist, Comrie ervan te betichten dat hij een onbewuste wedergeboorte zou hebben geleerd. Het moge waar zijn, dat zijn biograaf, de volbloed kuyperiaan Dr A.G. Honig dit bij Comrie heeft willen vinden, het is niettemin onjuist.

2. Het moet m.i. nog bewezen worden, dat Comrie heeft gesteld, dat er een tijdsafstand ligt tussen de habitus en actus van het geloof Ook hier geldt, dat dit wel kuyperiaans, maar niet "comriaans" is.

3. Van der Groe gebruikt uitdrukkingen, die een onbevooroordeeld lezer zou kunnen achten van Comrie afkomstig te zijn. Hij doet dit met name ook in zijn Beschrijvinge van het oprecht en ziel-zaligend geloove. Wij denken aan uitspraken als deze, dat een gelovige Gods genade, het geloof of de zekere bewustheid dezer genade altijd in zijn hart draagt als een schat, verborgen in de akker (blz. 6); dat de allerzwakste gelovige inwendig in de grond van zijn hart altijd enige vaste verzekerdheid van zijn zaligheid en van Gods genade blijft overig behouden (blz. 8); dat er in een waar christen altijd een hebbelijk grondbeginsel van waarachtig geloof en sterke verzekering van zaligheid blijft liggen (blz. 9). Wie deze en andere uitspraken onbevooroordeeld leest, moet wel tot de slotsom komen dat er tussen beide grote theologen uit de achttiende eeuw grote overeenstemming bestond, ondanks verschil in uitdrukken.


http://www.digibron.nl/search/detail.js ... fd&docid=0

Punt 2 heeft ds. Moerkerken groot gelijk. Ter ondersteuning van zijn standpunt haal ik nog maar aan wat ik eerder van Comrie citeerde (uit zijn verklaring van zondag 7):

Over het verschil in tijd tussen de dadelijke en de lijdelijke rechtvaardigmaking zegt Comrie het volgende:
Hieraan kunnen wij ons toetsen of wij in Christus ingelijfd zijn; wie door een oprecht geloof Christus ingelijfd is, die wordt uit kracht van zijn inlijving werkzaam, die neemt Christus en al Zijn weldaden aan.
Ik zal gelijk nog een misvatting over Comrie uit de wegruimen:
Het is: die Hem en al zijn weldaden aannemen; en juist zo moet het zijn. De Persoon van de Middelaar moet het eerste en voornaamste Voorwerp zijn, dat het geloof omhelst. In de eerste plaats omdat niets een vertoornd God en strenge Rechter, Die van Zijn recht kan nog wil afgaan, bevredigen en verzoenen kan, dan alleen de Persoon van de Middelaar. (...) Maar, mijn geliefden, in hoe hoge mate men zich inbeeldt dit alles te hebben zonder de Persoon, zo is alles toch louter bedrog en ijdele inbeelding. De vrede is gestolen en de hoop zal beschaamd worden (...)

Ter verduidelijking even enkele punten waarin Comrie en Holtius afweken van andere Nederlandse en buitenlandse oudvaders:

1. De leer van een dadelijke rechtvaardigmaking (in het oordeel Gods) TOT het geloof in plaats van DOOR het geloof (als instrument zoals onze belijdenissen leren). Of anders gezegd: De leer van een geloof dat vrucht is van de dadelijke rechtvaardigmaking in plaats van het geloof als een onmisbaar instrument in de rechtvaardigmaking.

2. De leer dat in de wedergeboorte (alleen) de habitus van het geloof wordt ingestort zonder dat dit gepaard gaat met een dadelijk geloven. Wat door de ouden alleen geleerd werd van de onmondige kinderen, werd door Comrie tot regel en systeem verheven. (Met als gevolg de idee van een onbewuste wedergeboorte.)

3. De leer van een rechtvaardigmaking van eeuwigheid die in zijn aard en wezen onderscheiden is van de verkiezing.

4. Speculaties over de verkiezing van Christus als mens en over de volgorde in Gods besluiten.

Het zou je sieren als je dit soort beschuldigingen pas deed als je het met citaten kon steunen.

[Afgewezen]

Want de lijn ik probeer te verdedigen wil niets anders dan bovenstaande onderschrijven.
Als laatste nog een citaat van de hand van ds. A. Moerkerken:
1. Het is onjuist, Comrie ervan te betichten dat hij een onbewuste wedergeboorte zou hebben geleerd. Het moge waar zijn, dat zijn biograaf, de volbloed kuyperiaan Dr A.G. Honig dit bij Comrie heeft willen vinden, het is niettemin onjuist.

Of Comrie een onbewuste wedergeboorte heeft geleerd, weet ik niet. Ik weet wel dat ds. Moerkerken die in elk geval niet heeft geleerd. Maar ds. M. verbindt de wedergeboorte niet met het dadelijk geloof in Christus. Dat laatste is pas aan de orde wanneer een zondaar al (een tijdje) op de weg is.

2. Het moet m.i. nog bewezen worden, dat Comrie heeft gesteld, dat er een tijdsafstand ligt tussen de habitus en actus van het geloof Ook hier geldt, dat dit wel kuyperiaans, maar niet "comriaans" is.

Ook dit zal best kloppen, maar dan komt de vraag aan de orde: wat is 'geloof'? Wanneer het je het zoeken en bidden van een zondaar die Christus nog niet kent, ook geloof noemt, ja, dan is er in de visie van ds. M. meteen na de wedergeboorte al sprake van geloof.

3. Van der Groe gebruikt uitdrukkingen, die een onbevooroordeeld lezer zou kunnen achten van Comrie afkomstig te zijn. Hij doet dit met name ook in zijn Beschrijvinge van het oprecht en ziel-zaligend geloove. Wij denken aan uitspraken als deze, dat een gelovige Gods genade, het geloof of de zekere bewustheid dezer genade altijd in zijn hart draagt als een schat, verborgen in de akker (blz. 6); dat de allerzwakste gelovige inwendig in de grond van zijn hart altijd enige vaste verzekerdheid van zijn zaligheid en van Gods genade blijft overig behouden (blz. 8); dat er in een waar christen altijd een hebbelijk grondbeginsel van waarachtig geloof en sterke verzekering van zaligheid blijft liggen (blz. 9). Wie deze en andere uitspraken onbevooroordeeld leest, moet wel tot de slotsom komen dat er tussen beide grote theologen uit de achttiende eeuw grote overeenstemming bestond, ondanks verschil in uitdrukken.

Dit is niet het punt in kwestie.

[Wilhelm]

Punt 2 heeft ds. Moerkerken groot gelijk. Ter ondersteuning van zijn standpunt haal ik nog maar aan wat ik eerder van Comrie citeerde (uit zijn verklaring van zondag 7):

Over het verschil in tijd tussen de dadelijke en de lijdelijke rechtvaardigmaking zegt Comrie het volgende:
Hieraan kunnen wij ons toetsen of wij in Christus ingelijfd zijn; wie door een oprecht geloof Christus ingelijfd is, die wordt uit kracht van zijn inlijving werkzaam, die neemt Christus en al Zijn weldaden aan.
Ik zal gelijk nog een misvatting over Comrie uit de wegruimen:
Het is: die Hem en al zijn weldaden aannemen; en juist zo moet het zijn. De Persoon van de Middelaar moet het eerste en voornaamste Voorwerp zijn, dat het geloof omhelst. In de eerste plaats omdat niets een vertoornd God en strenge Rechter, Die van Zijn recht kan nog wil afgaan, bevredigen en verzoenen kan, dan alleen de Persoon van de Middelaar. (...) Maar, mijn geliefden, in hoe hoge mate men zich inbeeldt dit alles te hebben zonder de Persoon, zo is alles toch louter bedrog en ijdele inbeelding. De vrede is gestolen en de hoop zal beschaamd worden (...)

.

Maar hoe kan Ds Moerkerken dan in het boekje "Genadeleven en genadeverbond" het volgende schrijven? :

" Nu is het de tijd te spreken over een andere stand in het genadeleven. Wat heeft de jongeling nu, wat het kindeke mist? We menen dat tussen het leven van het nieuwgeboren kindeke en dat van de jongeling de openbaring van Christus aan het hart ligt. Een mens kan dus geruime tijd " op de weg zijn ", voor de Heere Jezus hem geopenbaard wordt. Dit is naar de Schrift."

en dit:

"Anderen (zeer velen!) verwarren een openbaring van Christus aan het hart met de rechtvaardigmaking. Voor mij ligt nu de vraag die iemand schriftelijk stelde : is het geloof in de Heere Jezus hetzelfde als gerechtvaardigd te zijn in de vierschaar der conscientie? Ons antwoord is neen, volstrekt niet. Velen werpen ons dan tegen, dat wij toch door het geloof gerechtvaardigd worden! Wie het geloof heeft zeggen zij, is toch gerechtvaardigd! Wij moeten daarop antwoorden , dat men nooit verwarren moet het door het geloof omhelzen van Christus met het door het geloof omhelzen van de vrijspraak des Vaders. Het instrument, waarmede de zondaar omhelzen mag, is altijd hetzelfde (het geloof) ; de weldaad echter die omhelsd wordt, kan verschillen"